<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/kseeens.40/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Enes Köse</a>Depremle gelen felaket, ortaya çıkan ihmaller silsilesi, yönetilemeyen kriz ve kayıplarımız… Yaklaşık üç haftadır her yanımızı saran bu temalar, milyonlarca insanın hayatında küçük ya da büyük çeşitli kırılmalara yol açtı. Yaşanan felakete en klişe anlamıyla çıplak şekilde şahit olduk. Faillerin bütün günahlarıyla görünür olduğu bir enkaz vardı karşımızda. Ne bu enkaz kaldırıldı ne de failler herhangi bir bedel ödedi. Yaşanılan felakete gösterilen reaksiyonlar da en az felaket kadar gündemi meşgul etti. Yardım kampanyası adı altında utanç verici şovlarla, daha enkaz altında bir sürü insan varken edebiyatçıların felaketi betimlemek için bir araya getirildiği ilginç denemelerle karşılaştık. Teşhir çağının sınırları zorladığı bir döneme şahit olduk. Kuşkusuz bu kadarla sınırlı kalmayacak, devam edecektir de.Burada şu soruyu sormak faydalı olabilir: bölgedeki saf yıkımın gerçekliğiyle neden oynamak zorunda hissediliyor? Moloz yığınının altında yatan çocukları temsilen balon koymak neye hizmet ediyor? Ve bu temsil savaşının gösterdikleri izleyenler üzerine neyi teşvik ediyor?&nbsp;Fransız filozof Jacques Rancier Özgürleşen Seyirci adlı güçlü kitabında “şu veya bu reklam idolüyle cilalanmış bir temsilin, bizi gösterinin medya imparatorluğu karşısında dik tutacağına veya sömürgeleştirilmişlerin sömürgeciler tarafından temsili üzerine bir fotoğraf dizisinin kimliklerin egemen temsilinin kurduğu tuzakları bozmamıza yardım edeceğine inanmak hoşumuza gidiyor hâlâ” diye belirtiyor. Ancak bu hoşnutluk, sanat ve politika arasındaki kopuştan kaynaklanan uzun erimli krizin görünmezleşine sebep oluyor. Ranciere, sorunun bu inanca sahip olmanın kendisi olduğunu aktarıyor ilerleyen sayfalarda. Yani dönüştürücü bir güce sahip olduğuna inanılan temsil aslında meta evrenine dönüşmüş gösteri çağını pekiştirmeye hizmet ediyor artık.&nbsp;Susan Sontag Başkalarının Acısına Bakmak kitabında “Fotoğraf, yalnızca tek bir dile sahiptir ve potansiyeli itibariyle gelecekte de başka bir dili olmayacaktır” diyor. Dolayısıyla bölgedeki herhangi bir fotoğrafın üstüne inşa edilen anlatı aslında trajediye yeni bir dil dayatmakla sonuçlanıyor. Tüm açıklığıyla önümüzde duran fotoğrafların bir de anlatıyla çeşitli şekillerde betimlenmesi fotoğrafların etki alanının yerine, deneyimin dışında kalanların sözünün hakim olduğu bir kalabalığı çıkarıyor önümüze. Çünkü anlatı da nihayetinde çeşitli imgeler yaratıyor. Böylece karşımızda betimlenerek tüketilen sınırsız donuk imgelerden ibaret paketler kalıyor.&nbsp;Her şeyi bir içerik parçasına dönüştürebilen teşhir rejimi felaketi de bu sonsuz alım-satım dünyasında öğütebiliyor. Metaforlar, yeni imgeler ve çarpıcı detaylarla binbir türlü makyajın arasında gerçeğin aslında yeteri kadar etkili olmadığına yönelik alt metinler görüyoruz.Gerçeğin bir eğretilemesi olarak işe koşulan edebi sözler veya imgeler, anlatmaya muktedir olmayan kurbanların açıkça ihmal edildiği gerçeğini zararsız bir sağduyunun basit gösterisine sıkıştırıyor. Bizler de yıkımın pasif tanıklarına dönüşüyoruz.&nbsp;Felaketi anlatmak için ihtiyaç duyulan yeni temsiller de çarpık bir ön kabule rol açıyor: “felaket çarpıcı şekilde tasvir edilirse daha fazla etkiye sahip olabilir” düşüncesi. Ancak temsilin harekete geçirmek kadar kuvvetli bir gücü yok, ona öyle bir güç atfetmek gerçekliğin saf ifadesini görmezden gelmeye yol açıyor. Temsil daha çok dolaşımda olan belirli bir anlayış/düşünce biçiminin pekişmesini sağlıyor. Dolayısıyla aslında var olan felaket imgesini farklı formlarda sirküle etmenin ötesine de geçmiyor.&nbsp;Bölgedeki gerçekliği alelacele estetik bir pakete dönüştürme çabasının arkasında farklı bir gerçeklik de yatıyor. Bu çabada, meta evreniyle bütünleşmiş bir ortamda birbirine değmeyen dünyaların yapay sürtünmelerinin yaratılmaya çalışıldığını görüyoruz. Politik olanın sanatla ikame edilmesindeki çarpık bilinç, hapsolduğu fantazi dünyasının dışına çıkamıyor. Zorunda kalırsa da yalpalıyor. Dolayısıyla yapısal ve maddi sorunların çözümü ve tartışılmasının gerektiği bir ortamda, sanatın ya da kültürel etkinliklerin felaketi farklı şekillerde aktararak dönüştürücü bir güce sahip olduğunu iddia etmek de iyi niyetin kendi boyunu aşan kandırmacalarına ortak olmaya sebep oluyor.&nbsp;Açıkça politik sebeplerin körüklediği bir felaket ortamında yeni tasvirlere ve sanatsal çabalara ihtiyacımız yok. Sessiz bırakılan kurbanların halihazırdaki açık gerçekliği, yaşananları farklı şekillerde tasvir etmeyi faydasız kılıyor.&nbsp;Gösteri çağının kandırmacalarından çok daha fazlasına ihtiyacımız olan şu günlerde, felaket imgesini pekiştirmenin ötesinde politik olanın sınırlarını yeniden gözden geçirmemiz gerekiyor.

Başkalarının Acısına Bakmak ile ilgili hikayeler